ایمنی درمانی نسبت به آلرژن خاص، تنها درمان قطعی بیماری های آلرژیک محسوب می گردد.
این درمان اصولاً با دو روش زیرجلدی و زیرزبانی صورت می گیرد.
ایمنی درمانی نسبت به آلرژن به روش تزریق زیرجلدی سابقه ای 100 ساله دارد و در آن عصاره های آلرژن های استنشاقی یا سم نیش حشرات به صورت دوزهای افزایشی و سپس دوزهای نگهدارنده به بیمار تزریق می شود.
کار آزمایی های بالینی کنترل شده که به دقت طراحی شده اند کارآیی این روش را در درمان رینیت آلرژیک، آسم و حساسیت به نیش حشرات گزنده تائید کرده است.
این روش در مقایسه با استفاده از دارونما، شدت علائم و همچنین نیاز به درمانهای فوری را بطور معناداری کاهش می بخشد.
داده های مقدماتی جدید نیز حاکی از پاسخ مطلوب برخی بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک به این روش می باشد.
ایمنی درمانی تزریقی کیفیت زندگی مرتبط با بیماری را در افراد مبتلا به رینیت آلرژیک فصلی افزایش می دهد. پاسخ به ایمنی درمانی تزریقی زیرجلدی، به دوز دارو بستگی دارد.
اثرات درمانی آن عبارتند از
1. پیشگیری از ایجاد حساسیت های جدید در بیمارانی که تنها به یک آلرژن حساس می باشند؛
2. پیشگیری از پیشرفت بیماری و تبدیل شدن آن به آسم در بیماران مبتلا به رینیت آلرژیک؛ و
3. تداوم اثرات درمان حداقل به مدت 7 تا 10 سال پس از روند اولیه.
خطرات بالقوه خاصی در استفاده از ایمنی درمانی تزریق وجود دارد مانند وقوع نادر واکنش های نامطلوب سیستماتیک و همچنین آنافیلاکسی که نیازمند استفاده از آدرنالین می باشد. این خطرات در افراد مبتلا به آسم شدید و نیز افرادی که برنامه تزریقات آنها شتاب بیشتری دارد بیشتر می باشد.
با اینهمه، این خطرات زمانی که ایمنی درمانی تزریقی در محیط های بالینی کنترل شده (که در آنها بیماران بطور مستمر نظارت می شوند و در صورت لزوم، درمان بلادرنگ و موثر صورت می گیرد) به میزان زیادی کاهش می یابد. می توان به درستی نتیجه گیری نمود که ایمنی درمانی تزریقی در بیماران آلرژیکی که به درستی انتخاب شده باشند کارآیی و نقش موثر خود را بعنوان عامل تعدیل کننده بیماری های آلرژیک نشان داده است و از پروفایل ایمنی خوبی نیز برخوردار می باشد.
ایمنی درمانی نسبت به آلرژن خاص (واکسیناسیون آلرژی) از لحظه ورود خود به حوزه اقدامات بالینی یعنی از 100 سال پیش بصورت تزریق زیرجلدی صورت می گرفته است. با اینحال، در پایان دهه 1980 وجود برخی دغدغه ها درباره ایمنی این روش باعث شد محققین راه های جایگزین ایمن تری را برای انجام ایمنی درمانی جستجو نمایند و بر این اساس مسیر زیرزبانی (SLIT) اولین بار در سال 1986 معرفی گردید.
پس از 25 سال تحقیق و مطالعه بالینی فشرده، SLIT به عنوان جاگزینی عملی مناسبی برای تزریق های زیرجلدی پذیرفته شد. پاسخی که بیماران به SLIT نشان می دهند همان است که به مسیر تزریق سنتی نشان می دادند (یعنی رینیت آلرژیک و رینیت آلرژیک به همراه آسم) البته به استثنای آلرژی به زهر حشرات.
در اروپا (و بسیاری از کشورهای دیگر البته به جز آمریکا)، روش SLIT به شکلهای دارویی متنوع (قطره، قرص) و با طرح های درمانی مشابهی به بازار عرضه می شود. بیمار باید واکسن را صبح قبل از صبحانه به مدت 1 تا 2 دقیقه زیر زیان خود نگاه داشته و سپس قورت دهد. همانند روش تزریقی، روند درمان با دوز های رو به افزایش آغاز می گردد تا زمانی که مقدار دوز مصرفی به دوز نگهداری برسد.
اخیراً پیشنهاد شده است که فاز افزایش دوز اولیه می تواند ضروری نباشد و گاهی مواقع درمان از دوز بالاتر آغاز می شود. بسته به شرکت تولید کننده، دوز نگهداری می تواند بطور روزانه یا یک روز در میان مصرف شود. مدتی که برای درمان توصیه می شود 3 تا 5 سال است. مزیت اصلی روش SLIT، ایمنی کلی آن است؛ بدین شرح که عوارض جانبی این روش محدود به دهان (خارش یا ورم دهانی) یا مجرای معدی روده ای (درد شکم و تهوع) می باشد و این علائم معمولاً پس از دوزهای اولیه ناپدید می شود. عوارض جانبی سیستمیک شدید نیز بسیار به ندرت دیده شده است.
پروفایل ایمنی خوب SLIT، این روش را به جایگزین ایده آلی برای درمان آلرژی کودکان تبدیل ساخته است. به همین دلیل، در حال حاضر استفاده از SLIT در آلرژی های غذایی یا حساسیت شدید به زهر حشرات نیز در حال بررسی است. مزیت دیگر SLIT آن است که این روش می تواند توسط خود بیماران در خانه انجام شود. طی سالهای اخیر، کیفیت عصاره های آلرژن که در روش SLIT به کار می روند بهبود قابل ملاحظه ای داشته است و دوز استاندارد برای گرده چمن تعریف شده است. بر اساس آزمایشات بسیار جدید، بنظر می رسد که اثرات سودمند SLIT برای سالهای متمادی پس از توقف درمان همچنان باقی می ماند.
باید به خاطر داشت که در روش SLIT نیز، باید تشخیص دقیقی باید ازبیماری (آلرژیک) و وجودIgE اختصاصی دخیل در بیماری صورت گیرد. افزون بر این، بهتر است که اولین دوز تحت نظارت پزشکی داده شود و همچنین بیمار به خوبی درباره دامنه و ابعاد درمان مطلع گردد.
