رینیت

رینیت بیماری بسیار شایعی است که در نتیجه التهاب یا تحریک غشای مخاط بینی بوجود می آید.
بیماران در اغلب موارد رینیت را گرفتگی بینی توصیف می کنند در حالیکه برخی دیگر از آبریزش بینی یا عطسه بیش از حد شکایت دارند.
علاوه بر گرفتگی بینی، ترشح بیش از حد بینی و عطسه برخی بیماران از خارش بینی و علائم چشمی نیز شکایت می کنند.
متداول ترین عوامل التهاب بینی، عفونت های ویروسی و پاسخ آلرژیک به مواد آلرژی زای موجود در هوا می باشد.
پاسخ به محرک های شغلی و فیزیکی نیز می تواند علائم مشابهی را بوجود آورد هر چند نشانه های التهاب ممکن است همواره موجود نباشد.
رینیت آلرژیک در بیمارانی روی می دهد که سیستم ایمنی آنها به دلیل حساسیت به برخی مواد آلرژی زای موجود در هوا مانند گرده های گل، گرد و غبار، کپک ها و اجزای پوست بدن حیوانات یک آنتی بادی اختصاصی از نوع ایمونو گلولوبین E (IgE) تولید می کند.
بیماری اغلب در خانواده های دارای سابقه آلرژی روی می دهد که این امر به تشخیص طبی بیمارانی کمک می کند که در برخی دوره های معین از سال مبتلا به رینیت می شوند یا علائم بینی آنها در محیط دارای مواد آلرژی زا تشدید می شود.
رینیت آلرژیک بر اساس حساسیت به مواد آلرژی زا که بصورت فصلی روی می دهند (همانند گرده های گل) یا حساسیت به مواد آلرژی زایی که در تمام طول سال موجود هستند (همانند ذرات گرد و غبار خانه، مایت و اجزا بدن حیوانات) به دو دسته رینیت آلرژیک فصلی و همیشگی تقسیم می شود.
آلرژی به گرده های گل (حساسیت بهاره) همان مکانیسم التهاب را در پاسخ به مواد آلرژی زا ایجاد می کند و در واقع نتیجه اتصال ماده آلرژی زا به آنتی بادی IgE خاص می باشد، البته بیماران مبتلا به آلرژی به گرده گل معمولاَ بیشتر از عطسه و آبریزش بینی شکایت دارند در حالیکه بیماران مبتلا به آلرژی دائمی اغلب از گرفتگی شکایت می کنند و دوره های عطسه و آبریزش در آنها تنها زمانی روی می دهد که در معرض غلظت های بالاتری از مواد آلرژی زا قرار گیرند (مثلا هنگام تمیز کردن خانه یا پیرامون حیوانات خانگی).
رینیت ویروسی حداکثر تا 10 روز طول می کشد و بخشی از سرماخوردگی معمولی است.
در رینیت کوتاه مدت که 7 تا 10 روز طول می کشد اگر علائم عمومی عفونت همانند تب و کسالت غایب باشند گاهی اوقات تفکیک بین عوامل ایجاد آن آسان نخواهد بود.
در رینیت طولانی مدت، حائز اهمیت است که بین رینیت عفونی و غیر عفونی، آلرژیک و غیر آلرژیک و رینوسینوزیت مزمن تمایز قائل شویم.
ویژگی بارز رینیت غیر آلرژیکِ غیر عفونی، علائم بینی است که در معرض تحریک کننده ها، دود سیگار، تغییرات دما و رطوبت، اختلالات هورمونی، بارداری، استفاده یا سوء استفاده از دارو های معین، که رایج ترین آنها دکونژستانت های بینی هستند یا استرس هیجانی بوجود می آید.
علائم چشمی و خارش در رینیت آلرژیک متداولتر است در حالیکه سایر علائم همانند گرفتگی بینی، آبریزش بینی و عطسه می تواند بیماران مبتلا به رینیت آلرژیک و غیر آلرژیک را متاثر نماید.
در بیماران مبتلا به رینیت آلرژیک، همانند بیماران مبتلا به رینیت غیر آلرژیک، علائم اغلب پس از مواجهه با تحریک کننده ها یا تغییرات دما و رطوبت ظاهر می شوند و چنان مواجهه ای گاهی اوقات می تواند منتهی به علائمی شدید تر از علائمِ ناشی از مواجهه با مواد آلرژی زا گردد.
علائم چشمی مانند خارش، تحریک، قرمزی یا آبریزش چشم اغلب در بیماران مبتلاء به رینیت آلرژیک مشاهده می شود که این حالت التهاب ملتحمه آلرژیک نامیده می شود.

تشخیص رینیت

تشخیص بالینی رینیت بر اساس علائم بیمار همراه با معاینه فیزیکی صورت می گیرد.
علت رینیت (آلرژی، عفونت ها و غیره) ممکن است مشخص نباشد لذا تأیید علت رینیت ضروری میباشد.
تشخیص رینیت آلرژیک با اثبات حساسیت به ماده آلرژی زا در تست آلرژی، بویژه در تست پوستی پریک و نیز با وجود آنتی بادی IgE اختصاصی در سرم بیمار تأیید می شود.
تشخیص رینیت غیر آلرژیکِ غیر عفونی با رد کردن آلرژی و دیگر عوامل صورت می گیرد.
اگر تشخیص رینیت قطعی نباشد، پاسخ بیش از اندازه به محرک ها را می توان با یک تست تحریکی آزمایش نمود.
معاینه فیزیکی شامل رینوسکوپی قدامی یا اندوسکوپی بینی می باشد که از طریق آن پزشک قادر خواهد بود تا درون بینی را رؤیت نموده و بررسی نماید که آیا غشای مخاط بینی التهاب دارد یا خیر و یا پولیپ یا ناهنجاری های دیگری وجود دارد یا خیر؟
در برخی موارد تکنیک های پیچیده تری همانند رینومانومتری یا آکوستیک رینومتری و تست چالش با عوامل آلرژی زا می تواند ضروری باشد.
گاهی سی تی اسکن نیز برای تأیید وجود موارد مرتبط مانند سینوزیت می تواند انجام گیرد.

درمان رینیت

درمان شامل اجتناب از مواد آلرژی زا، درمان دارویی و ایمنی درمانی (واکسن یا قطره ) می باشد.
اجتناب از مواد آلرژی زا به معنای کاهش میزان مواد آلرژی زایی است که سیستم تنفسی در محیط اطراف در معرض آن قرار می گیرد؛ البته اجتناب کار آسانی نیست.
درمان دارویی معمولاً برای کنترل علائم ضروری است و شامل استفاده از آنتی هیستامین ها بصورت قرص یا داروی موضعی بینی و گلوکوکورتیکوئید های بینی (استروئید ها) می باشد. 
آنتی هیستامین ها بهتر است از نسل دوم باشند یعنی خواب آور نباشند؛ چنین درمانی کارآیی بیشتری برای آبریزش بینی، عطسه و خارش بینی در مقایسه با گرفتگی بینی دارد.
استروئید های بینی در مقایسه با آنتی هیستامین ها در باز نگه داشتن بینی موثر تر هستند و در عین حال در کنترل دیگر انواع علائم مربوط به بینی و چشم ها حداقل به اندازه آنتی هیستامین ها مثمر ثمر واقع می شوند.
باز نگه داشتن بینی را می توان با دکونژستانت های بینی یا دهانی بهبود بخشید البته چنین درمانی باید تا حد امکان محدود به مدت کوتاهی باشد زیرا چند روز پس از استفاده از دکونژستانت های بینی، حتی پس از رفع مواد آلرژی زا، احتقان (پرخونی) در اثر عود مجدد احتقان می تواند روی دهد و بیمار را برای بهبود راه هایی هوایی بینی اش نیازمند استفاده طولانی مدت از دکونژستانت های بینی سازد.
رینیت ویروسی بخشی از سرماخوردگی متداول است و معمولاً 10 روز طول می کشد. علاوه بر موارد قبلی که درباره علائم بینی ذکر گردید بطور مثال گرفتگی، آبریزش بینی و عطسه، علائم دیگری نیز اغلب ظاهر می شوند مانند گلو درد، سرفه و سردرد. درمان با تب بر ها و مسکن ها می تواند علائم عمومی را بهبود بخشند.
حفظ رطوبت محیط، نوشیدن مایعات و استراحت کافی نیز توصیه می شود. 
برخی بیماران به داروهای آنتی لوکوترین که معمولاً برای آسم تجویز می شوند پاسخ می دهند.
بیماران مبتلا به رینیت غیر آلرژیک غیر عفونی باید از مواجهه با محرک ها اجتناب نمایند و اگر حتی به رغم عدم مواجهه با محرک های محیطی، علائم همچنان در آنها موجود باشد می توان آنها را با استفاده از استروئید های بینی اگر علائم غالب گرفتگی باشد و یا با ایپراتروپیوم بروماید بینی (که آنتی کولینرژیک است ) در صورتیکه آبریزش بینی شکایت غالب باشد درمان نمود.
در همه انواع رینیت علائم بینی با شستشوی بینی با آب نمک بهبود قابل ملاحظه ای پیدا می کنند.

پیشگیری از رینیت

مهم است بدانیم که رینیت می تواند با دیگر بیماری های راه های هوایی فوقانی همانند رینوسینوزیت یا پولیپ بینی و یا با دیگر بیماری های راه های هوایی تحتانی همانند آسم همراه باشد. لذا پزشکی که عهده دار درمان است باید علائم چنین بیماری ها را نیز مورد بررسی قرار داده و تست های ضروری را به منظور تأیید یا رد چنین بیماری هایی انجام دهد.
کیفیت زندگی بیماران مبتلا به رینیت ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد بعبارت دیگر علائم بیماری، خواب یا عملکرد آنها را در مدرسه یا سر کار متاثر نماید. برای اجتناب از این موضوع، مهم است بدانیم چه زمانی علائم بیشتر ظاهر می شوند (چه زمانی در سال، چه مکان هایی و یا حین انجام چه فعالیت هایی).
از تماس با مواد آلرژی زایی که مسبب بروز علائم می شوند تا حد امکان دوری جوئید.
از محیط های آکنده از دود سیگار یا محیط های دارای تغییرات ناگهانی دما اجتناب نمایید.
شستشوی بینی با آب و نمک طبی اقدام بهداشتی است که به رفع مخاط انباشته شده و مواد آلرژی زای موجود در راه های هوایی فوقانی کمک کرده و میزان تحریک و خشکی را کاهش می دهد.
هنگامی که اجتناب از مواد آلرژی زای موجود امکان پذیر نمی باشد از ماسک برای پوشاندن بینی و دهان خود استفاده کنید.
از توصیه های پزشک درباره درمان خود پیروی کنید: برخی دارو ها باید در صورت نیاز مصرف شوند در حالیکه برخی دیگر باید بصورت منظم برای مدتی طولانی مورد مصرف قرار گیرند.
اگر مجبور به هدایت ماشین آلات خطرناک یا کار با آنها هستید اطمینان حاصل کنید که داروی آنتی هیستامین غیر خواب آور برای شما تجویز شده باشد.
اگر علائم چشمی، شما را اذیت می کند می توانید از قطره های چشمی و اشک های مصنوعی یا سرم نرمال سالین استفاده نمائید و در صورتی که علائم چشمی شدید باشند با عینک چشم ها را محافظت نمایید.
در همه انواع رینیت شستشوی بینی با آب نمک سبب پیشگیری قابل ملاحظه علائم می شود.