حساسیت فصلی نوعی التهاب آلرژیک بینی است که به علت گرده های گل و گیاهان بوجود می آید.
نام دیگر حساسیت فصلی در برخی متون پزشکی تب یونجه می باشد.
حساسیت فصلی در واقع التهاب راه های هوایی بینی است که در اثر آلرژی به گرده های گل و گیاهان روی می دهد.
گرده، ها هرساله در زمانی معین توسط گیاهان (درختان، چمن ها و علف های هرز) تولید شده و آزاد می شود.
گرده ها در هوا معلق می شوند و توسط باد جابجا می شوند.
بیماری که به گرده یک گیاه خاص حساس شده است ، معمولاً علائم تب یونجه (حساسیت فصلی) را هر ساله در زمان معین تجربه می کند. به همین دلیل است که حساسیت فصلی، رینیت آلرژیک فصلی نیز نامیده می شود.
بهر حال، بیمار ممکن است که به بیش از یک نوع گرده آلرژی داشته باشد یا اینکه گیاه ممکن است بیش از یک بار در سال گرده افشانی نماید و در نتیجه بیمار علائم آلرژی را بیش از یکبار در سال خواهد داشت.
در بیمارانی که به گرده آلرژی دارند، علائم مدت کوتاهی پس از استنشاق گرده ظاهر می شوند. این علائم که غالباً عطسه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی و خارش بینی و چشم ها هستند در دوره اوج گرده افشانی شدید تر می باشند البته در بیماران مبتلا به بیماری شدید علائم می تواند با شروع گرده افشانی آغاز شده و حتی بعد از اتمام گرده افشانی تداوم یابد.
آسیبی که در نتیجه التهاب آلرژیک به غشای مخاط بینی وارد می شود می تواند موجب حساسیت به محرکهای استنشاقی مانند دود سیگار، عطر های تند، مواد شیمیایی و غیره گردد. این امر می تواند دلیل علائمی باشد که حتی پس از اتمام گرده ها در هوا همچنان تداوم دارند. بیماران مبتلا به تب یونجه (حساسیت فصلی ) ممکن است علائم خفیفی در راه های هوایی تحتانی خود نیز داشته باشند مانند سرفه یا تنگی نفس، این بیماری آلرژیک می تواند پیشرفت کرده و به آسم آلرژیک تبدیل گردد.
در تب یونجه، مکانیسم التهابی که در پاسخ به مواد آلرژی زا ایجاد می شود با پاسخ به مواد آلرژی زای دائمی (به آلرژنهایی که در فضاهای سرپوشیده وجود دارند اصطلاحا دائمی گفته میشود) یکسان است و این امر بعلت اتصال مواد آلرژی زا به آنتی بادی های IgE اختصاصی است.
البته بیماران مبتلا به آلرژی به گرده معمولاً بیشتر از عطسه و آبریزش بینی شکایت دارند در حالیکه بیمارانی که به مواد آلرژی زای دائمی حساس هستند معمولاً بیشتر به گرفتگی بینی اشاره دارند و دوره های عطسه و آبریزش بینی در آنها تنها زمانی ظاهر می شود که در معرض غلظت های بالاتری از مواد آلرژی زا قرار دارند بطور مثال هنگام تمیز کردن خانه یا هنگامی که در نزدیکی حیوانات خانگی قرار دارند.
تشخیص تب یونجه بر اساس علائم بالینی بیمار صورت می گیرد.
تست های پریک پوست و/یا شناسایی آنتی بادی های IgE خاص که علیه ماده آلرژی زا در سرم بوجود می آید برای تأیید حساسیت فرد به گرده بکار می رود.
وجود آسم در بیمارانی که به رینیت آلرژیک مبتلا هستند باید بررسی شود.
تست های خاص بیشتری همانند آکوستیک رینومتری، رینومانومتری یا تست های چالش تنها در اندکی از موارد ضروری هستند.
درمان حساسیت فصلی (تب یونجه) بر اساس اجتناب از گرده ها، درمان دارویی و ایمنی درمانی (واکسن های آلرژی) می باشد.
اجتناب از مواد آلرژی زا به معنای پرهیز از گرده های موجود در هوای استنشاقی است.
بهترین اقدام در پیشگیری از تب یونجه عبارت است از ترک منطقه مزبور در زمان گرده افشانی؛ که البته می تواند کار دشواری باشد.
درمان دارویی معمولاً برای کنترل علائم ضروری است و شامل استفاده از آنتی هیستامین ها (بصورت قرص یا مصرف از بینی) و اسپری های استروئیدی بینی می باشد.
آنتی هیستامین ها بهتر است از نسل جدیدتر یعنی غیر خواب آور باشند؛ چنین درمانی، کارآیی بیشتری را در آبریزش بینی، عطسه و خارش بینی در مقایسه با گرفتگی بینی نشان می دهد.
آنتی هیستامین های نسل اول موجب رخوت و خواب آلودگی شدیدی شده و می توانند بر کیفیت زندگی یا عملکرد بیمار در محل کار یا مدرسه بیش از خود بیماری تاثیر گذارند.
استروئید های بینی در مقایسه با آنتی هیستامین ها در باز نگه داشتن بینی موثر تر هستند و در عین حال در کنترل دیگر انواع علائم مربوط به بینی و چشم ها حداقل به اندازه آنتی هیستامین ها موثر هستند.
باز نگه داشتن بینی را می توان با دکونژستانت های بینی یا دهانی بهبود بخشید البته چنین درمانی باید تا حد امکان محدود به مدت کوتاهی باشد. زیرا چند روز پس از استفاده از دکونژستانت های بینی، امکان دارد حتی پس از پایان یافتن گرده افشانی، "عود احتقان" روی داده و بیمار برای بازماندن راه هایی هوایی بینی خود نیازمند استفاده از دکونژستانت های بینی گردد.
تب یونجه (آلرژی فصلی) تاثیری زیادی بر کیفیت زندگی و عملکرد فرد در محل کار و مدرسه دارد.
متداولترین گیاهان آلرژی زا، در زمان امتحانات مدرسه و دانشگاه یعنی در اواخر بهار و اوایل تابستان گرده افشانی می کنند و مشاهده شده است که بیماری (حتی زمانی که درمان می شود) بر نتایج امتحانات تاثیر می گذارد.
برخی از توصیه های زیر می تواند در مقابله با آلرژی تب یونجه به شما کمک کند:
