اینکه ممکن است دارو ها اثرات نامطلوبی ایجاد نمایند امری غیر معمول نیست.
بعبارت دیگر داروها ممکن است در کنار اثر مطلوب خود موجب برخی تغییرات نامطلوب گردند.
گاهی اوقات این تغییرات می تواند واکنش های آلرژیک حقیقی باشد؛ البته در اکثر موارد این تغییرات در واقع عوارض جانبی داروها هستند.
داروهایی که بنحو شایعی موجب آلرژی می شوند عبارتند از آنتی بیوتیک ها و در میان آنها، خانواده پنی سیلین (بطور مثال آموکسی سیلین).
آسپیرین (استیل سالیسیلیک اسید) و NSAIDها (مسکنهایی مثل ایبوبروفن، دیکلوفناک، پیروکسیکام، مفانمیک اسید، ناپروکسن، ...) نیز از عواملی هستند که مکرراً موجب آلرژی می شوند.
علاوه بر علائم دیگر، آلرژی دارویی می تواند موجب بروز علائم ذیل گردد:
کهیر و آنژیوادم (کهیر و ورم)
آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک فراگیر یا شوک آلرژیک)
درماتیت تماسی (بطور مثال اگزما در موضع استعمال یک کرم)
بثورات پوستی خارش دار
برای ایجاد آلرژی دارویی معمولاً لازم است دارویی آلرژی زا و یا دارویی که رابطه نزدیکی با داروی آلرژی زا دارد را قبلاً مصرف کرده باشیم لذا تحمل قبلیِ خوبِ یک دارو ایجاد آلرژی دارویی را غیرمحتمل نمی سازد.
برخی افراد اظهار می کنند که "به تمامی داروها آلرژی دارند" این امر از لحاظ علمی امکان ناپذیر است.
اگر شما به داروهای مختلف واکنش نشان می دهید باید بررسی شود که آیا این داروها با هم مرتبط هستند یا خیر؟ و نیز آیا واکنش مورد نظر یک واکنش آلرژیک حقیقی است یا عوارض جانبی داروهای مصرفی؟
تست آلرژی دارویی یکی از دشوارترین و خسته کننده ترین موضوعات در تشخیص طبی آلرژی ها است.
به استثنای آلرژی به پنی سیلین برای تست آلرژی های دارویی محلول های تجاری با غلظتهای استاندارد وجود ندارند. بعبارت دیگر تمامی مواد آزمایش باید توسط پزشک یا داروخانه بیمارستان تهیه شود.
ثانیاً پس از اینکه دارو وارد بدن می شود دچار تغییر می شود. وقتی قرصی را می بلعید شیره معده آن را تجزیه می کند و زمانی که دارویی به شما تزریق می شود طی فرآوری در کلیه یا کبد دارو به مولکولی تقریباً متفاوت (متابولیت ها) تبدیل می شود. این امر نیز انجام آزمایش تشخیص آلرژی را دشوار می سازد زیرا این تغییرات را نمی توان همواره در خارج از بدن شبیه سازی نمود. افزون بر این، ما در تمامی موارد اطلاع نداریم که بدن چگونه دارو را تغییر می دهد یا اینکه چه بخش هایی از دارو موجب بروز آلرژی می شود.
اولین گام تهیه یک سابقه بالینی دقیق است.
هنگامی که احتمال می دهید به دارویی واکنش داده باشید مهم است بدانید که چه علائمی و دقیقاً چه زمانی در شما نمایان شده اند و دارو را دقیقاً چه زمانی مصرف کرده اید.
سوالات دیگر که پزشک شما خواهد پرسید این است که آیا همزمان با داروی مورد نظر دارو/داروهای دیگری (مانند مسکن، آنتی بیوتیک، داروی فشار خون، قرص های ویتامین یا داروهای مکمل) نیز مصرف کرده اید یا خیر؟ و آیا این اولین باری است که داروی مورد نظر را مصرف کرده اید یا اینکه این دارو یا داروی مشابه آن را قبلاً هم مصرف کرده بودید؟
بیماری هایی که پیش از مصرف دارو وجود داشته اند و همچنین عوامل همراه نیز حائز اهمیت می باشند.
تست پریک پوست (SPT) را می توان بطور معمول برای هر دارویی خواه تزریقی و خواه به شکل قرص یا شیاف انجام داد.
دارو در رقیق کننده مناسبی حل می شود (که می تواند در مورد قرص ها بسیار دشوار باشد) و قطره ای از آن روی ساعد چکانده می شود و سپس با لانست خراشی (روی پوست) ایجاد می شود. اگر پس از 20 دقیقه قرمزی و تورم (مانند محل نیش پشه) ایجاد شود احتمال حساسیت به دارو می رود. در بیمارانی که بلافاصله واکنش نمی دهند، تست پس از چند ساعت یا پس از یک یا چند روز دوباره خوانده می شود. با اینحال، بسته به دارو و محلول رقیق سازی، این واکنش را گاهی اوقات می توان در افرادی نیز مشاهده کرد که نسبت به دارو حساسیت ندارند و لذا این واکنش باید از سوی پزشکی که در آلرژی دارویی تبحر دارد تفسیر گردد.
هنگامی که تست داخل جلدی انجام می شود مقدار فوق العاده کوچکی از داروی محلول به درون پوست تزریق می شود. این عمل تنها برای داروهای تزریقی صورت می گیرد و نه برای قرص ها، شربت ها و غیره. این تست، درست مانند تست پوستی پریک، پس از 20 دقیقه و/یا پس از چند ساعت یا روز خوانده می شود. تست داخل جلدی، در مقایسه با تست پوستی پریک، حساستر بوده ولی به اندازه آن اختصاصی نمی باشد.
بر خلاف آلرژی به گرده های گل، مایت غبار خانه و حیوانات، برای تشخیص طبی آلرژی دارویی تست های خون بسیار اندکی وجود دارد. معتبرترین تست عبارت است از تعیین آنتی بادی های ایمونوگلوبولین E (IgE) اختصاصی که تستی کاملاً قابل اعتماد برای آلرژی به پنی سیلین و تعداد اندکی از داروها می باشد. تست های دیگر مانند تست تغییر شکل لنفوسیت، تست فعالسازی بازوفیل یا تست فعالسازی لنفوسیت نیز ممکن است در مورد برخی بیماران سودمند واقع شوند مشروط بر اینکه توسط پزشک مجرب در زمینه حساسیت دارویی انجام گرفته و تفسیر شوند.
دقیق ترین راه برای تعیین اینکه بیمار آلرژی دارویی ("معیار طلایی") دارد یا خیر این است که بیمار (تحت نظر پزشک) داروی مورد نظر را مصرف کند و پیامد های آن بررسی شود این روش تست چالش کنترل شده نام دارد.
خطر این روش آن است که بیمار می تواند علائمی همانند علائم اولین مرتبه مصرف دارو را از خود بروز دهد لذا در این تست بیمار باید تحت نظارت دقیق پزشک همواره با مقدار اندکی از دارو شروع کرده و سپس بطور آهسته و تدریجی مقدار دارو افزایش داده شود و اگر علائم نمایان شدند وحتی اگر شدید نبودند نیز درمان باید آغاز شود. در صورتی که دارویی که بیمار به آن حساسیت داده است برای سلامتی وی ضروری باشد مهم است که واکنش ازدیاد حساسیت بطور دقیق تعین شود.
خوشبختانه هنگامی که بیمار به دارویی آلرژی دارد در اکثر مواقع، داروی جایگزین موجود است و در غیر اینصورت پزشک سعی می کند تا حساسیت زدایی کند یعنی کاری می کند که بیمار بتواند دوباره دارو را تحمل کند.
در روند حساسیت زدایی مقدار بسیار اندکی دارو به بیمار داده می شود و پس از هر 30 یا 60 دقیقه اندکی دیگر دارو به وی داده می شود تا وی بتواند مقدار دارویی را که باید مصرف کند تحمل نماید. این روند می تواند یک یا دو روز و یا مدت بیشتری طول بکشد.
روند حساسیت زدایی، درست همانند تست تحریک دارو، عاری از خطر نیست زیرا علائم آلرژی ممکن است در بیمار ظهور نماید لذا روند حساسیت زدایی بطور معمول در بیمارستان و تحت نظارت شدید صورت می گیرد.
توجه شود که حالت تحمل تا زمانی که بیمار دارو را بطور روزانه مصرف می کند باقی می ماند و اگر بیمار مصرف دارو را قطع کند یا مصرف آن را حتی برای چند روز فراموش کند تحمل خود نسبت به دارو را از دست می دهد.
هر چند بسیاری از افراد ادعا می کنند که نسبت به داروها آلرژی دارند ولی این حالت خیلی شایع نیست لذا اگر علائم غیر معمولی در خود مشاهده می کنید که ممکن است مربوط به دارو باشند به پزشک خود مراجعه نمایید تا بررسی کند که آیا آن علائم بیانگر آلرژی است یا تنها عارضه جانبی دارو می باشد.
اگر آلرژی دارویی در شما تشخیص داده شود همواره باید گزارش دقیق تشخیص پزشک خود را مبنی بر اینکه به چه دارو یا داروهایی آلرژی دارید، از چه دارو/داروهایی باید اجتناب کنید و چه داروهای جایگزینی را می توانید مصرف کنید همراه خود داشته باشید.
در برخی موارد، هنگامی که بیمار نسبت به دارویی که بطور مکرر مصرف می کند آلرژی داشته باشد یا واکنشی شدید را تجربه کرده باشد باید از گردنبند یا دستبند هشدار پزشکی استفاده نماید.
